Er werd al veel gezegd en geschreven over de verspreiding van COVID-19 door de lucht, via de zogenaamde ‘kleine druppeltjes’, oftewel aerosols. In de persconferentie van het Crisiscentrum gaf Steven Van Gucht tips mee om besmetting via aerosols te voorkomen en hoe ‘airborne’ is het coronavirus echt?
Omdat we ons de komende tijd meer binnen zullen ophouden is de mate van zogenaamde ‘airborne’ transmissie cruciaal. Want de ramen openhouden ging vlot in de zomer, maar dat is al veel minder mogelijk in de echt koude maanden.
Klassiek wordt aangenomen dat COVID-19 zich via grote druppels of contact met besmette voorwerpen kan verspreiden. Een advies van 25 mei van de Risk Assessment Group, die de overheid adviseert, stelt dat er geen sluitend bewijs is om aan te nemen dat het coronavirus zich via de lucht verspreidt. Vandaag vertelde viroloog Steven Van Gucht tijdens de persconferentie van het Crisiscentrum dat er “momenteel meer en meer aanwijzingen zijn dat infecties zich op deze manier ook kunnen plaatsvinden.”
Volgens de viroloog doet het probleem zich voor in kleine ruimtes, met veel aanwezigen en met een slechte ventilatie. “De fijne druppels kunnen lange tijd in de lucht blijven zweven, meerdere uren lang. De lucht kan dan als het ware besmettelijk worden. U kan dat vergelijken met de dichte wolken sigarettenrook die vroeger in de woonkamer of op café bleven hangen”, vertelde Van Gucht. “Wanneer we lange tijd verblijven in zo’n ruimte, kan dit voldoende zijn om mensen te besmetten”, waarschuwde hij.
Amerikaans koor en Chinese bus
Zo zijn er steeds meer argumenten die in het voordeel van ‘airborne’ transmissie pleiten. Zo is er een Amerikaanse case bekend waarbij 53 van 61 koorleden na een repetitie ziek werden. Aangenomen wordt dat aerosols – dat zijn zeer kleine druppeltjes die in de lucht blijven zweven – bijgedragen hebben aan de verspreiding tussen de koorleden.
Dat vermoeden wordt ook bevestigd door een Chinese case, waarbij passagiers tijdens een busreis besmet raakten. 24 van de 68 passagiers raakten besmet nadat een besmette passagier aan boord stapte, maar in tegenstelling tot de verwachting bleek het besmettingsrisico niet noemenswaardig hoger te zijn nabij de besmette index patiënt. Als het coronavirus zich enkel via ‘grote’ druppels of contact met besmette voorwerpen zou verspreiden, zou de kans op besmetting nabij de patiënt groter moeten zijn. Dat bleek niet uit de Chinese casus, zo was er ongeveer een gelijkmatige verspreiding van besmettingen over de gehele bus. Daaruit werd afgeleid dat ‘airborne’ transmissie had plaatsgevonden op de bus. Als indoor activiteiten deze winter plaatsvinden op korte afstand van elkaar, zonder mondmaskers, met weinig of geen ventilatie, dan zal het virus daar vermoedelijk voordeel uit halen.
Minder mensen, meer maskers
Om het risico op besmetting te doen dalen, kan je rekening houden met enkele tips. Zo is het cruciaal om met minder mensen in een ruimte te verblijven, bijvoorbeeld minder mensen op kantoor door thuiswerk.
Ook het dragen van maskers draagt bij aan het verlagen van het besmettingsrisico. Mondmaskers houden voornamelijk grote druppels tegen, al hebben ze ook hun nut bij het voorkomen van aerosols. Steven Van Gucht legt uit: “Toch heeft het zin om een masker te dragen om aerosols te voorkomen, omdat een deel van de aerosols ook gevormd wordt doordat de grotere druppels snel verdampen en verkleinen eenmaal we ze hebben uitgestoten. Dat gebeurt in een fractie van een seconde. Wanneer die grotere druppels eerst worden opgevangen door ons masker, dan krijgen ze de kans niet om te verdampen en zich om te vormen tot kleinere druppels.” Dat is trouwens een van de redenen waarom ook scholieren maskers moeten dragen op school, zodat de lucht daar moeilijker ‘besmet’ raakt.
Ventilatie is cruciaal
Ten derde is een goede ventilatie cruciaal. Je dient ervoor te zorgen dat ‘bevuilde’ lucht naar buiten wordt afgevoerd. “Een simpele manier om dit te bereiken is om twee ramen in kiepstand te zetten, kies daarvoor bij voorkeur ramen die aan de tegenovergestelde zijden liggen van het lokaal”, vertelde Van Gucht.
In nieuwe huizen en kantoorgebouwen zijn er ventilatiesystemen voorzien. Het is dan cruciaal om de ventilatiegaten open te houden en ervoor te zorgen dat nieuwe lucht wordt binnen geblazen en de binnenlucht niet wordt gerecycleerd. Het blijft wel een goed idee om af en toe de ramen te openen.
Regelmatige verluchting van de ruimte kan een alternatief zijn voor voortdurende ventilatie. Het blijft wel beter om voortdurend te ventileren. “Eén raam gedurende twee uur op kiep zetten kan het aantal ziektekiemen in de lucht met 90% doen dalen. Met een wijd open raam bereik je dat effect in een kwartier, met twee tegenovergestelde liggende ramen bereik je dat in vijf minuten”, legde Steven Van Gucht uit.
“In geval dat één van uw huisgenoten positief test voor het coronavirus, dan is het beste om deze persoon gedurende zeven dagen af te zonderen van de andere huisgenoten”, vertelde Steven Van Gucht. Laat de besmette persoon tijdelijk alleen in een kamer verblijven. Ook verluchting blijft dan cruciaal, zet bijvoorbeeld driemaal per dag de ramen open of laat het raam op kiepstand staan. “Vermijdt dat een luchtstroom ontstaat van de kamer van de patiënt naar de andere vertrekken van het huis, een goede tip is om een tochthond te plaatsen aan de onderkant van de deur”, vulde Van Gucht aan.
Verder raadt Steven Van Gucht aan om het wc-deksel na een toiletbezoek naar beneden te doen. Het doortrekken doet ook aerosols ontstaan en uitwerpselen kunnen besmettelijk zijn. Het is daarom ook aangeraden om het toilet goed te verluchten.